Ανεργία: Ο βρόγχος της οικονομίας, τροχοπέδη για τη ανάπτυξη (ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ)

Ο αριθμός των ανέργων στη χώρα μας εξακολουθεί να παραμένει σε υψηλά επίπεδα, παρά την (μικρή) μείωσή τους τους το τελευταίο έτος. 

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ., η ανεργία το τελευταίο έτος περιορίστηκε, με συνέπεια το Δ΄ Τρίμηνο του 2014 ο αριθμός των ανέργων διαμορφώθηκε σε 1.245.864 άτομα, μειωμένος κατά 6,8% σε ετήσια βάση. Ωστόσο συγκριτικά με το αμέσως προηγούμενο τρίμηνο ήταν ελάχιστα αυξημένος.

Το μέσο ετήσιο ποσοστό ανεργίας μειώθηκε σε 26,5% το 2014 (έναντι ποσοστού 27,5% το 2013), γεγονός που καταγράφεται για πρώτη φορά μετά το 2008 (διάγραμμα κατωτέρω).

Στο Δ΄ Τρίμηνο του 2014 το ποσοστό ανεργίας διαμορφώθηκε σε 26,1%, μειωμένο κατά 1,7 ποσοστιαία μονάδα σε ετήσια βάση (από 27,8% το Δ΄ Τρίμηνο του 2013).

Η αξιόλογη ανάκαμψη στο μέτωπο της απασχόλησης το 2014, δημιούργησε προσδοκίες για σταδιακή αναστροφή του αρνητικού κλίματος, δεδομένης και της καταγραφείσας βελτίωσης του ΑΕΠ. Παρά την επιβράδυνση στα τέλη του 2014, η επαναφορά σε θετική τροχιά ήταν γεγονός αδιαμφησβήτητα θετικό. 

Ωστόσο, όπως φάνηκε από τα στοιχεία της τελευταίας έρευνας, η έντονη αβεβαιότητα που κυριαρχεί το τρέχον έτος, «αναίρεσε» σε μεγάλο βαθμό τις θετικές εξελίξεις στο θέμα της ανεργίας, όπως θα περιγραφεί στη συνέχεια.

Χαρακτηριστικά της ανεργίας κατά το Δ΄ Τρίμηνο του 2014

Η εκτίναξη του ποσοστού ανεργίας τα τελευταία χρόνια συνοδεύεται από τη διαφοροποίηση της σύνθεσης των ανέργων ως προς τα διάφορα δημογραφικά χαρακτηριστικά τους (ηλικία, φύλο, μόρφωση κλπ.). Εξετάζοντας τη σύνθεση των συνολικά καταγεγραμμένων ανέργων με βάση την ηλικιακή κλίμακα προκύπτουν ενδιαφέροντα συμπεράσματα:

• Κατ΄ αρχήν παραμένει έντονα αρνητικό το γεγονός της πολύ υψηλής ανεργίας των νέων (ηλικίες 15-24 ετών), εφ΄ όσον πάνω από το 50% των ατόμων αυτής της ομάδας δεν βρίσκουν θέση στην αγορά εργασίας. 
• Από τους 1.245.864 άνεργους (Δ΄ Τρίμηνο του 2014), ποσοστό 41,9% (521,9 χιλ. περίπου) είναι άτομα ηλικίας 30-44 ετών, ενώ το 27,3% (340,1 χιλ. άτομα) είναι ηλικίας 45-64 ετών. Ωστόσο, με βάση το ποσοστό συμμετοχής των ανέργων κάθε ηλικιακής ομάδας στο σύνολο του εργατικού δυναμικού της ομάδας, είναι ξεκάθαρο ότι οι ομάδες που κατ’ εξοχήν πλήττονται από την ανεργία είναι οι νέοι και ειδικότερα τα άτομα ηλικίας 15-19 και 20-24, όπου το ποσοστό ανεργίας τους παραμένει το υψηλότερο, καθώς φτάνει το 53,1% και 51,3% αντίστοιχα στο Δ΄ Τρίμηνο του 2014, ενώ στο τελευταίο τρίμηνο του 2013 τα σχετικά ποσοστά ανέρχονταν σε 71,4% και το 54,6% αντίστοιχα (διάγραμμα κατωτέρω).

Η ανεργία στις γυναίκες

Το ποσοστό ανεργίας των γυναικών είναι σημαντικά υψηλότερο (κατά 6,3 ποσοστιαίες μονάδες) σε σύγκριση με αυτό των ανδρών. Συγκεκριμένα, το Δ’ Τρίμηνο του 2014 η ανεργία στις γυναίκες ανήλθε σε 29,6%, ενώ στους άνδρες σε 23,3% αντίστοιχα.

Η αυξανόμενη δυσκολία εύρεσης εργασίας λόγω της παρατεταμένης ύφεσης οδήγησε σε εντυπωσιακή διεύρυνση των μακροχρόνια ανέργων (δηλαδή όσων αναζητούν εργασία πάνω από 12 μήνες). Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία (Δ΄ Τρίμηνο του 2014), από το σύνολο των ανέργων το 73% (909,4 χιλ.) είναι μακροχρόνια άνεργοι, ενώ το 24,3% είναι νέοι άνεργοι, δηλαδή εισέρχονται για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας αναζητώντας απασχόληση (βλ. διάγραμμα που ακολουθεί). 

Σχετικά με την κατανομή της ανεργίας με βάση το επίπεδο εκπαίδευσης, παρατηρείται ότι το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας (επί του εργατικού δυναμικού της ομάδας) καταγράφεται στα άτομα που δεν έχουν πάει καθόλου σχολείο (41%), ή δεν έχουν ολοκληρώσει την πρωτοβάθμια εκπαίδευση (43%) και ακολουθούν οι απόφοιτοι Γυμνασίου (30,1%). Από την άλλη πλευρά, τα χαμηλότερα ποσοστά ανεργίας (συγκριτικά) παρατηρούνται στην κατηγορία των κατόχων διδακτορικού ή μεταπτυχιακού τίτλου (13,1%) και στους πτυχιούχους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (19,8% - διάγραμμα 12). Αξίζει να επισημανθεί ότι στις πέντε από τις οκτώ ομάδες (με βάση την εκπαίδευση) τα ποσοστά ανεργίας μειώθηκαν το 2014/13, ενώ στις λοιπές τρεις τα ποσοστά διευρύνθηκαν, με πιο έντονο το φαινόμενο στις ομάδες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου. 

Η ανεργία σε πέντε (5) από τις δεκατρείς (13) Περιφέρειες της Ελλάδος κατά το Δ΄ Τρίμηνο του 2014 ήταν μεγαλύτερη από το μέσο ποσοστό ανεργίας της χώρας (διάγραμμα 12). Το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας παρατηρείται στην περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας, όπου οι άνεργοι καλύπτουν το 27,9% του εργατικού δυναμικού της, ενώ ακολουθούν η Δυτική Μακεδονία (με 27,9%) και η Δυτική Ελλάδα (με 27,8%). Εντυπωσιακή ωστόσο ήταν η βελτίωση που παρατηρήθηκε στη διάρκεια του έτους όσον αφορά στο Νότιο Αιγαίο, όπου το ποσοστό ανεργίας συρρικνώθηκε, από 30,3% (Α΄ Τρίμηνο) σε 16,9% στο Δ΄ Τρίμηνο του 2014.

Εξελίξεις το Α’ Τρίμηνο του 2015

• Το Α΄ Τρίμηνο του 2015 ο αριθμός των ανέργων διαμορφώθηκε σε 1.272.541 άτομα, μειωμένος κατά 5,2% σε ετήσια βάση, ωστόσο συγκριτικά με το αμέσως προηγούμενο τρίμηνο ήταν αυξημένος κατά 2,1%. Επίσης, το ίδιο διάστημα το ποσοστό ανεργίας ανήλθε σε 26,6%, έναντι αντίστοιχου 26,1% του αμέσως προηγούμενου τριμήνου.
• Από τους 1.272.541 άνεργους (Α΄ Τρίμηνο του 2015), ποσοστό 42,7% είναι άτομα ηλικίας 30-44 ετών (543,6 χιλ. άτομα), ενώ το 28,5% είναι ηλικίας 45-64 ετών (362,9 χιλ. άτομα).
• Με βάση το ποσοστό συμμετοχής των ανέργων κάθε ηλικιακής ομάδας στο σύνολο του εργατικού δυναμικού της συγκεκριμένης ομάδας, παραμένει το γεγονός ότι η ανεργία πλήττει κατ’ εξοχήν τους νέους και ειδικότερα τα άτομα ηλικίας 15-19 και 20-24. Το ποσοστό ανεργίας στην ηλικιακή ομάδα 15-19 παραμένει το μεγαλύτερο και διαμορφώθηκε σε 59,7% το Α΄ τρίμηνο του 2015, ωστόσο υποχώρησε σημαντικά σε σχέση με το Α΄ Τρίμηνο του 2014 (71,6%). Αντίστοιχα, το ποσοστό ανεργίας στην ηλικιακή ομάδα 20-24 διαμορφώθηκε σε 51% το τρέχον έτος.
• Το ποσοστό ανεργίας των γυναικών είναι σημαντικά υψηλότερο (κατά 7,1 ποσοστιαίες μονάδες) από εκείνο των ανδρών. Συγκεκριμένα, το Α’ Τρίμηνο του 2015 το ποσοστό ανεργίας στις γυναίκες ανήλθε σε 30,6%, ενώ στους άνδρες σε 23,5% 
• Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, από το σύνολο των ανέργων το 71,6% είναι μακροχρόνια άνεργοι, ενώ το 23,2% είναι νέοι άνεργοι, δηλαδή πρόκειται για άτομα που δεν έχουν εργαστεί ποτέ στο παρελθόν.
• Η κατανομή της ανεργίας βάσει του επιπέδου εκπαίδευσης, δείχνει ότι το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας (επί του εργατικού δυναμικού της συγκεκριμένης ομάδας), καταγράφεται στα άτομα που δεν έχουν πάει καθόλου σχολείο (56,3%), ή δεν έχουν ολοκληρώσει την πρωτοβάθμια εκπαίδευση (41,7%) και ακολουθούν οι απόφοιτοι Μέσης Εκπαίδευσης (29,3%). Από την άλλη πλευρά, τα χαμηλότερα ποσοστά ανεργίας (συγκριτικά) καταγράφονται στα άτομα ανώτατου μορφωτικού επιπέδου και ειδικότερα στην κατηγορία των κατόχων διδακτορικού ή μεταπτυχιακού τίτλου (12,9%) και στους πτυχιούχους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (19,8%).

Το Α’ Τρίμηνο του 2015 το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας (29%) παρατηρείται στην περιφέρεια της Δυτικής Ελλάδας και της Δυτικής Μακεδονίας, ενώ ακολουθούν τα Ιόνια νησιά με 28,9%. Αντίθετα, τα χαμηλότερα ποσοστά εντοπίζονται στο Βόρειο Αιγαίο (20,2%) και την Πελοπόννησο (23,9%) την ίδια περίοδο.

Συμπερασματικά, το κόστος της οικονομικής ύφεσης σε όρους θέσεων απασχόλησης ήταν κολοσσιαίο, με συνέπεια η Αγορά Εργασίας να έχει επηρεαστεί δραματικά, η δε αποκλιμάκωση της ανεργίας να καθίσταται μια πολύ αργή και επίπονη διαδικασία, που θα απαιτήσει τεράστιες προσπάθειες.

Εν κατακλείδι, στο πλαίσιο της έντονης αβεβαιότητας όσον αφορά τις εξελίξεις στο μέτωπο της οικονομίας γενικά, καθίσταται ιδιαίτερο χρήσιμο το γεγονός ότι αυτή η Έκδοση προβάλει αρκετές εταιρείες που διακρίνονται σε θέματα Διοίκησης των εργαζομένων τους. Αναδεικνύουμε λοιπόν, εταιρείες που καταφέρνουν μεταξύ άλλων να διατηρούν το προσωπικό τους, ή να το ελαττώνουν σε μικρότερο όμως βαθμό σε σχέση με τους ανταγωνιστές τους, ή ακόμα σε κάποιες περιπτώσεις και να το αυξάνουν. Πρόκειται για πετυχημένες εταιρείες που μπορούν να αποτελούν καλά παραδείγματα για όλους μας.

O Νικήτας Κωνσταντέλλος, Διευθύνων Σύμβουλος της ICAP δήλωσε σχετικά: «Το 2014 υπήρξε έτος ανάσχεσης για την αγορά εργασίας, με την απασχόληση να καταγράφει αύξηση, για πρώτη φορά μετά το 2008. Παράλληλα, θετική ήταν η εξέλιξη και όσον αφορά στον αριθμό των ανέργων, ο οποίος μειώθηκε κατά 6,8% σε ετήσια βάση. Ωστόσο η ευφορία που δημιουργήθηκε από τη θετική αυτή εξέλιξη δεν είχε μεγάλη διάρκεια, αφού στις αρχές του 2015 αφενός μπήκε φρένο στην ανάκαμψη της απασχόλησης, αφετέρου αυξήθηκε πάλι (οριακά) το ποσοστό ανεργίας. 

Το Α’ Τρίμηνο του 2015, η απασχόληση στην Ελλάδα μειώθηκε κατά 0,9% συγκριτικά με το αμέσως προηγούμενο τρίμηνο, παρέμεινε όμως οριακά αυξημένη (0,6%) σε σχέση με τις αρχές του 2014. Το ποσοστό ανεργίας στο Α΄ Τρίμηνο του 2015 αυξήθηκε σε 26,6%, έναντι αντίστοιχου ποσοστού 26,1% του αμέσως προηγούμενου τριμήνου. Οι επιπτώσεις της πολύχρονης ύφεσης ήταν δραματικές για την Αγορά Εργασίας, η δε ανεργία εξακολουθεί να κυμαίνεται σε πολύ υψηλά επίπεδα, με συνέπεια η αποκλιμάκωσή της να αποτελεί μια πολύ αργή διαδικασία, που θα απαιτήσει τεράστιες προσπάθειες. 

Η αποκατάσταση λοιπόν θετικών ρυθμών ανάπτυξης της οικονομίας και η άρση της αβεβαιότητας αποτελούν την βασική προϋπόθεση για την προσέλκυση επενδύσεων και τη σταδιακή μείωση του πλήθους των ανέργων. Μετά δε τις δραματικές εξελίξεις στις διαπραγματεύσεις της Κυβέρνησης με τους Δανειστές, ευελπιστώ να επιτευχθεί τελικά συμφωνία που θα οδηγήσει σε σημαντική βελτίωση του οικονομικού κλίματος, ώστε αυτό να βοηθήσει τις εταιρείες να ξεπεράσουν τις αρνητικές επιπτώσεις των προτεινόμενων σκληρών μέτρων, που αδικαιολόγητα, για ακόμα μία φορά, είχαν ως επίκεντρο τον πολύπαθο Ιδιωτικό Τομέα. 

Καλούνται λοιπόν ξανά οι Ελληνικές επιχειρήσεις, οι οποίες αποτελούν τον πυλώνα στήριξης της εγχώριας οικονομίας, να πρωτοστατήσουν, κόντρα στις συνεχείς αντιξοότητες, στην επάνοδο της χώρας σε τροχιά ανάπτυξης». 

Διαβάστε ακόμα: 

• ICAP: Η απασχόληση επανέκαμψε το 2014 ύστερα από έξι χρόνια